A- MALÜLLÜK AYLIĞI
1- Malullük Aylığından Yararlanma Şartları
Malülen emekli olabilmek için önce Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı hastanelerinin sağlık kurullarından çalışamayacak durumda olduğunu gösteren sağlık kurulu raporu alınması şarttır. Bunun dışında sigortalının en az beş yıldan beri sigortalı olması ve sigortalılık süresinin her yılı için ortalama olarak en az 180 gün veya toplam olarak en az 1800 gün prim ödemiş olması gerekir.
Ayrıca yukarıda sayılan şartları yerine getirmek suretiyle mallülük aylığı bağlanması için yeterli değildir. Aynı zamanda sigortalının çalıştığı işten ayrılması ve son çalıştığı işyerinin bağlı bulunduğu sigorta müdürlüğüne yazılı olarak
malullük aylığı talebinde bulunması gerekir.
Talep dilekçesine sigortalının noterden onaylı nüfus cüzdanı örneği veya bağlı bulunduğu nüfus müdürlüğünden alacağı nüfus kayıt örneği, 2 adet fotoğraf ve Kurumdan alınacak beyan taahhüt belgesi doldurulup eklenmelidir.
Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce malül sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya arızası bulunanlar bu hastalık veya arızaları nedeniyle malüllük sigortası yardımlarından yararlanamazlar.
2- Malüllük Aylığının Başlangıcı
Malullük aylığının başlangıcı sigortalının çalıştığı işten ayrıldıktan sonra Kuruma vereceği tahsis talep dilekçesinin Kurum kayıtlarına geçtiği tarihi izleyen aybaşıdır.
Ancak, malül sayılmasına esas tutulan raporun tarihi yazılı isteğini izleyen aydan sonraki bir tarih ise rapor tarihinden sonraki aybaşıdır.
Malullük aylığının başlaması gereken tarihte hastalık sigortasından geçici iş göremezlik ödeneği almakta olanların aylıkları ödeneğin verilme süresinin sona erdiği tarihi izleyen aybaşından başlatılır. Ancak hesaplanan Malullük aylığı geçici iş göremezlik ödeneğinin bir aylık tutarından fazla ise aylığa hak kazanan tarih ile aylığın ödenmesine başlanan tarih arasındaki fark sigortalıya ayrıca ödenir.
3- Malüllük Aylığının Hesaplanması
a) 01/01/2000 Tarihinden Sonra Çalışmaya Başlayanların Malüllük Aylığının Hesaplanması
4447 sayılı Kanunla aylıkların hesaplanmasında uygulanan katsayı esasına dayalı gösterge sistemi kaldırılarak yerine Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından açıklanan en son temel yıllı kentsel yerler tüketici fiyatları indeksindeki (TÜFE) artış oranı ve gayri safi yurt içi hasıla sabit fiyatlarla gelişme hızı kadar güncelleştirilmiş prime esas yıllık kazançların esas alınması öngörülmüştür. Aylık bağlama oranı da yeniden belirlenmiştir.
Sigortalının her takvim yılına ait prime esas kazancı, kazancın ait olduğu takvim yılından itibaren aylık talep tarihine kadar geçen takvim yılları için her yılın Aralık ayına göre Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından açıklanan en son temel yıllı kentsel yerler tüketici fiyatları indeksindeki artış oranı ve gayri safi yurtiçi hasıla sabit fiyatlarla gelişme hızı kadar ayrı ayrı artırılarak bulunan takvim yıllık kazançlar toplamının toplam prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama günlük kazancın 360 katı aylığın hesaplanmasına esas ortalama yıllık kazancı oluşturur.
Bu şekilde bulunan ortalama yıllık kazancın % 60’ının 1/12’si oranında Malüllük aylığı bağlanır. Sigortalı başka birinin bakımına muhtaç durumunda ise bu oran % 70’e çıkarılır.
b) 01/01/2000 Tarihinden Önce Çalışmaya Başlayıp Bu Tarihten Sonra Aylık Talebinde Bulunanların Yaşlılık Aylığının Hesaplanması
01/01/2000 tarihinden önce çalışmaya başlayıp bu tarihten sonra aylık talebinde bulunan sigortalıya aylık talep tarihine kadar olan toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden 01/01/2000 tarihine kadar ve bu tarihten sonra geçen gün sayılarıyla orantılı iki kısmı aylığın toplamı kadar aylık bağlanır.
01/01/2000 tarihine kadar olan prim ödeme gün sayısı ile orantılı aylık, 506 sayılı Kanunun 4447 sayılı Kanunla değiştirilmeden önceki, 01/01/2000 tarihinden sonraki prim ödeme gün sayısı ile orantılı aylık ise 506 sayılı Kanunun anılan Kanunla değiştirilmiş hükümlerine göre (a) maddesinde açıklandığı şekilde hesaplanır.
4- Kontrol Muayenesi
Kontrol muayenesi, sigortalının malüliyet halinin devam edip etmediğinin veya hastalığının ağırlaşarak başka birinin bakımına muhtaç duruma girip girmediğinin tespiti için yapılan sağlık kurulu muayenesidir. Kontrol muayenesini sigortalı isteyebileceği gibi Kurum da her zaman sigortalıyı kontrol muayenesine tabi tutabilir.
Kontrol muayenesi sonucunda sigortalının hastalığının iyileşerek malüllük halinin ortadan kalktığı tespit edilirse, sigortalının malüllük aylığı kesilir. Hastalığın ağırlaşarak sigortalının başka birinin sürekli bakımına muhtaç duruma düştüğü tespit edilirse, bu defa % 60 olan aylık bağlama oranı % 70’ e çıkarılır.
Sigortalının; kontrol muayenesini Kurumun yazılı bildirisinde belirtilen tarihten sonraki aybaşına kadar yaptırması gerekir. Aksi takdirde aynı tarihte malüllük aylığı kesilir. Aylığı kesilen sigortalının, kontrol muayenesini yaptırması ve malüliyetinin devam ettiğinin anlaşılması halinde; aylığı, kesildiği tarihten geçerli olmak üzere ödenir. Kontrol muayenesini bu üç aylık süre geçtikten sonra yaptıran ve malüliyeti devam edenlerin aylığının ödenmesine ise, kontrol muayenesi sonucu düzenlenen rapor tarihini takip eden aybaşından başlanır.
5- Malüllük Aylığının Kesilmesi Ve Yeniden Bağlanması
Malüllük aylığı bağlanan sigortalı yeniden sigortalı işte çalışmaya başlarsa malüllük aylığı kesilir. Malüllük aylığı alanların, yaşlılık aylığı alanlar gibi sosyal güvenlik destek primine tabi olarak ve malüllük aylığı kesilmeden çalışmasına kanunen imkan yoktur.
Sigortalı olarak çalışmaya başlaması nedeniyle malüllük aylığı kesilmiş bulunan sigortalı işten ayrılarak aylığının yeniden bağlanması için yazılı olarak Kuruma başvurması halinde kontrol muayenesine tabi tutulur ve malüllük halinin devam ettiği anlaşılırsa kesilmiş bulunan aylığı yazılı başvuru tarihini izleyen aybaşından başlanarak ödenir.
Şu kadar ki sigortalının son çalışmaları da dikkate alınarak malüllük aylığı yeniden hesaplanır. Hesaplanan bu aylık önce bağlanan aylıktan fazla ise yeni hesaplanan aylık üzerinden ödeme yapılır.
