Bu karar iki açıdan önemlidir. Birincisi elektronik / bilişim sistemlerin erişilebilirlik kapsamında bir mahkemece değerlendirilmesi, ikincisi ise karar gerekçesinde Birleşmiş Millet Engelli Kişilerin Haklarına İlişkin Sözleşme'ye atıf bulunması.
Dava özetle; bir kamu çalışanının Elektronik Belge Yönetim Sistemi'ne görme engelliler için düzenleme yapılmaması sebebiyle erişemediğinden bahisle açılmıştır. Mahkeme davacı lehine karar vermiş olup dava kararı aşağıdadır.
T.C.
İSTANBUL
14. İDARE MAHKEMESİ
ESAS NO : 2021/1095
KARAR NO : 2022/1216
DAVACI : M. D.
VEKİLİ : AV. MEHMET SELÇUK BERK
DAVALI : MARMARA ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ
VEKİLİ : AV. RAMAZAN DEDE
Marmara Üniversitesi Hukuk Müşavirliği Kadıköy / İSTANBUL
DAVANIN ÖZETİ : Davacı tarafından, Marmara Üniversitesi xxx Daire Başkanlığı emrinde şef olarak görev yapmakta iken Elektronik Belge Yönetim Sistemine ilişkin yazılımın değiştirilmesi nedeniyle görme engelli olduğundan bahisle erişilebilirlik imkanının kalmaması dolayısıyla gerekli tedbirlerin alınması talebiyle 31.03.2021 tarih ve E.6262 sayılı dilekçe ile yapılan başvurunun cevap verilmeksizin zımnen reddine ilişkin işlemin; davalı idare nezdinde görev yaptığı süre içerisinde kullanılan yazılım sistemini etkin kullanmasına rağmen farklı bir firma tarafından yapılan yazılıma geçiş yapılması ve bu yazılımında erişilebilirlik imkanına sahip olmaması nedeniyle görevini etkin bir şekilde yerine getiremediği, haksız ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istenilmektedir.
SAVUNMANIN ÖZETİ : Davalı tarafından, söz konusu sisteme ilişkin yazılımın engelli personelin kullanımına uygulanmasının mümkün olmadığı ve yazılımın değiştirilmesi halinde kamunun ciddi bir maddi külfetle karşılacağı, bu durumun ise kamu yararına uygun düşmeyeceği, davacının görev yaptığı birimde uzun süredir izinli olması nedeniyle işlem yapmadığı, davacıya yönelik herhangi bir şekilde ayrımcılık yapılmadığı, daha öncesinde görev yapan diğer personele sağlanmayan imkanların davacıya sağlandığı, söz konusu sistemin birçok kamu kurumu tarafından kullanılmasına rağmen engelli personel tarafından şikayet edilmediği, tesis edilen dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu ileri sürülerek davanın reddinin gerektiği savunulmaktadır.
Karar veren İstanbul 14. İdare Mahkemesi'nce, duruşma için önceden belirlenen 19.07.2022 tarihinde açılan duruşmada davacı M. D. ve vekili Av.Mehmet Selçuk Berk ile davalı idare vekili Av.Yüksel Celep'in geldiği görülerek açılan duruşmada gelen taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek açıklamaları dinlendikten sonra açılan duruşmaya son verilerek dava dosyası incelenmek suretiyle davanın esası hakkındaişin gereği görüşüldü:
Dava; davacı tarafından, Marmara Üniversitesi xxx Daire Başkanlığı emrinde şef olarak görev yapmakta iken Elektronik Belge Yönetim Sistemine ilişkin yazılımın değiştirilmesi nedeniyle görme engelli olduğundan bahisle erişilebilirlik imkanının kalmaması dolayısıyla gerekli tedbirlerin alınması talebiyle 31.03.2021 tarih ve E.6262 sayılı dilekçe ile yapılan başvurunun cevap verilmeksizin zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın "Kanun Önünde Eşitlik" başlıklı 10.maddesinde; "Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar." hükmüne, "Çalışma Hakkı ve Ödevi" başlıklı 49.maddesinde; "Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır." hükmüne, "Çalışma Şartları ve Dinlenme Hakkı" başlıklı 50.maddesinde; "Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz. Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar. (...)" hükmüne yer verilmiştir.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından da onaylanan Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşmenin "Erişilebilirlik" başlıklı 9.maddesinde; "1. Taraf Devletler engellilerin bağımsız yaşayabilmelerini ve yaşamın tüm alanlarına etkin katılımını sağlamak ve engellilerin diğer bireylerle eşit koşullarda fiziki çevreye, ulaşıma, bilgi ve iletişim teknolojileri ve sistemleri dahil olacak şekilde bilgi ve iletişim olanaklarına, hem kırsal hem de kentsel alanlarda halka açık diğer tesislere ve hizmetlere erişimini sağlamak için uygun tedbirleri alacaklardır. (...) 2. Taraf Devletler aşağıdakileri gerçekleştirmek için de uygun tedbirleri alacaklardır: (a) Kamuya açık veya kamu hizmetine sunulan tesis ve hizmetlere erişime ilişkin asgari standart ve rehber ilkelerin geliştirilmesi, duyurulması ve bunlara ilişkin uygulamaların izlenmesi;(...) (f) Engellilerin bilgiye erişimini sağlamak için onlara uygun yollarla yardım ve destek sunulmasının teşvik edilmesi; (g) Engellilerin İnternet dahil yeni bilgi ve iletişim teknolojilerine ve sistemlerine erişiminin teşvik edilmesi; (h) Erişilebilir bilgi ve iletişim teknolojileri ve sistemlerinin tasarım, geliştirme ve dağıtım çalışmalarının ilk aşamadan başlayarak teşvik edilmesi ve böylece bu teknoloji ve sistemlere engelliler tarafından asgari maliyetle erişilebilmesinin sağlanması." hükmüne, "Çalışma ve İstihdam" başlıklı 27.maddesinde; "1. Taraf Devletler engellilerin diğer bireylerle eşit koşullar altında çalışma hakkına sahip olduğunu kabul eder. Bu hak, engellilerin, açık, bütünleştirici ve erişilebilir bir iş piyasası ve çalışma ortamında serbestçe seçtikleri bir işle hayatlarını kazanmaları fırsatını da içerir. Taraf Devletler çalışırken engelli olanlar dahil olmak üzere tüm engellilerin çalışma hakkının yaşama geçmesini yasama çalışmalarını da içeren uygun tüm tedbirleri alarak güvence altına alır. Taraf Devletler bunların yanısıra; (a) İşe alım ve istihdam edilme koşullarında, istihdamın sürekliliği, kariyer gelişimi ve sağlıklı ve güvenli çalışma koşulları dahil olmak üzere, istihdama ilişkin her hususta, engelliliğe dayalı ayrımcılığı yasaklar; (b) Fırsat eşitliği, eşit değerde işe eşit ücret ilkesi, tacizden korunma ve mağduriyetin giderilmesi, güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları dahil olmak üzere diğer bireylerle eşit koşullar altında adil ve uygun çalışma koşullarının sağlanmasına ilişkin olarak engellilerin haklarını korur; (c) Engellilerin iş ve sendikal haklarını diğer bireylerle eşit koşullar altında kullana bilmelerini sağlar; (d) Engellilerin genel teknik ve mesleki rehberlik programlarına, yerleştirme hizmetlerine, mesleki ve sürekli eğitime diğer bireylerle eşit koşullar altında etkin bir şekilde erişimini sağlar;(e) İş piyasasında engellilerin istihdam olanaklarının ve kariyer gelişiminin desteklenmesine ve engellilerin iş aramasına veya işe başlamasına, çalışmaya devam etmesine ve işe geri dönmelerine yardım eder; (f) Serbest çalışma, girişimcilik, kooperatif kurma ve kendi işini kurma konusundaki fırsatları geliştirir; (g) Engellileri kamu sektöründe istihdam eder; (h) Olumlu eylem programları, teşvikler ve diğer tedbirleri de içerebilecek uygun politika ve önlemlerle, engellilerin özel sektörde istihdam edilmelerini destekler; (i) Engellilerin çalıştığı işyerlerinde makul düzenlemelerin yapılmasını sağlar; (j) Engellilerin açık iş piyasasında iş deneyimi kazanmasını temin eder; (k) Engelliler için mesleki rehabilitasyon, işte kalma ve işe dönüş programları yürütür. 2. Taraf Devletler engellilerin kölelik altında tutulmalarını engeller ve engellileri zorla veya mecburi çalışmaya karşı diğer bireylerle eşit koşullar altında korur." hükmüne yer verilmiştir.
5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun'un "İstihdam" başlıklı 14.maddesinde; "Engellilerin iş gücü piyasası ve çalışma ortamında sürdürülebilir istihdamı için kendi işini kurmaya rehberlik ve mesleki danışmanlık hizmetlerinin geliştirilmesi de dâhil olmak üzere gerekli tedbirler alınır. İşe başvuru, alım, önerilen çalışma süreleri ve şartları ile istihdamın sürekliliği, kariyer gelişimi, sağlıklı ve güvenli çalışma koşulları dâhil olmak üzere istihdama ilişkin hiçbir hususta engelliliğe dayalı ayrımcı uygulamalarda bulunulamaz. Çalışan engellilerin aleyhinde sonuç doğuracak şekilde, engelinden dolayı diğer kişilerden farklı muamelede bulunulamaz. Çalışan veya iş başvurusunda bulunan engellilerin karşılaşabileceği engel ve güçlükleri ortadan kaldırmaya yönelik istihdam süreçlerindeki önlemlerin alınması ve engellilerin çalıştığı iş yerlerinde makul düzenlemelerin, bu konuda görev, yetki ve sorumluluğu bulunan kurum ve kuruluşlar ile işverenler tarafından yapılması zorunludur. Engellilik durumları sebebiyle iş gücü piyasasına kazandırılmaları güç olan engellilerin istihdam edildiği korumalı işyerlerinin statüsü ve bu işyerleriyle ilgili usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca müştereken çıkarılan yönetmelikle düzenlenir." hükmüne yer verilmiştir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "Engelli Personel Çalıştırma Yükümlülüğü" başlıklı 53.maddesinde; "(...) Engellilerin memurluğa alınma şartlarına, merkezi sınav ve yerleştirmenin yapılmasına, eğitim durumu ve engel grupları dikkate alınarak kura usulü ile yapılacak yerleştirmelere, engellilerin görevlerini yürütmelerinde hangi yardımcı araç ve gereçlerin kurumlarınca temin edileceğine, kamu kurum ve kuruluşlarınca engelli personel istihdamı ile ilgili istatistiksel verilerin bildirilmesine ilişkin usul ve esaslar ile diğer hususlar Özürlüler İdaresi Başkanlığının görüşü alınarak Devlet Personel Başkanlığınca hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir. (...)" hükmüne yer verilmiştir.
Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı ve Engellilerin Devlet Memurluğuna Alınmaları Hakkında Yönetmeliğin "İşyerlerinin Engellilerin Çalışma Şartlarına Göre Düzenlenmesi" başlıklı 16.maddesinde; "(1) Kamu kurum ve kuruluşları çalışma yerlerini ve eklentilerini, engellilerin erişebilirliğine uygun duruma getirmek, engellilerin çalışmalarını kolaylaştıracak gerekli tedbirleri almak ve engellilerin görev yaptıkları kadronun gereği olan işleri yapabilmeleri için engel durumlarına göre gerek duyulan yardımcı ve destekleyici araç ve gereçleri temin etmek zorundadır. (2) Engelliler, engelliliklerini artırıcı ve ek engel getirici işlerde çalıştırılamaz." hükmüne yer verilmiştir.
Dava dosyasının incelenmesinden; Marmara Üniversitesi xxx Daire Başkanlığı emrinde şef olarak görev yapmakta iken Marmara Üniversitesi nezdinde 22.03.2021 tarihinden itibaren kullanılmaya başlanan Elektronik Belge Yönetim Sistemine ilişkin yazılımın görme engelli olduğundan bahisle görme engellilerin kullanımına uygun olmaması nedeniyle erişilebilirlik imkanının kalmaması dolayısıyla gerekli tedbirlerin alınması talebiyle 31.03.2021 tarih ve E.6262 sayılı dilekçe ile yapılan başvurunun cevap verilmeksizin zımnen reddedilmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Bakılan uyuşmazlıkta, Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen Sözleşme sonrasında ülkemizde bulunan ve engeli sebebiyle dezavantajlı grupta bulunan engelli bireylerin çalışma hayatına katılabilmesi ve engelinden dolayı çalışma hayatında sorun yaşamaması amacıyla tüm kamu kurum ve kuruluşları nezdinde gerekli tedbirlerin alınmasına yönelik kanuni düzenlemelerin yapıldığı, tüm bu çalışmalar neticesinde engelli bireylerin kamu kurumlarındaki görevlere katılabilmeleri ve bu görevlerini ifa ederken ilave bir çaba sarf etmemelerinin amaçlandığı, bu haliyle görme engelli olan davacının bir kamu kurumu olan davalı idare nezdinde kamu görevlisi olarak çalışma hayatına katıldığı, davacının kamu görevini ifa ederken ihtiyacı olacak tüm araç, gereç, materyal ve bilişim sistemlerinin engeline uygun olarak düzenlenmesi ve engelinden dolayı çalışma hakkının engellenmemesinin gerektiği, dava dosyasında bulunan bilgi ve belgeler ile tarafların beyanları dikkate alındığında görme engelli olan davacının engelinden dolayı davalı idare tarafından kullanılmaya başlanan Elektronik Belge Yönetim Sistemini kullanamadığı ve bu sistemin kullanımını gerektirmeyen farklı bir birimde görevlendirildiğinin anlaşıldığı, bu haliyle Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile düzenleme altına alınan eşitlik ilkesi ile çalışma hakkının davalı idare tarafından ihlal edildiği anlaşıldığından davalı idare nezdinde kullanılan Elektronik Belge Yönetim Sistemi'nin engellilerin kullanımına uygun hale getirilmesi talebiyle yapılan başvurunun cevap verilmeksizin zımnen reddedilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemin iptaline, aşağıda dökümü yapılan 348,10TL yargılama gideri ile kararın verildiği tarihte yürürlükte olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca duruşmalı davalar için belirlenen 3.890,00 TL avukatlık ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, artan posta ücretinin talep edilmemesi halinde hükmün kesinleşmesinden sonra re'sen davacıya iadesine, kararın tebliğini izleyen günden itibaren 30 gün içerisinde İstanbul Bölge İdare Mahkemesi'ne istinaf yolu açık olmak üzere 19.07.2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
Başkan ÇETİN ÖZHAN
Üye FATMA GÜNAY
Üye OĞUZHAN BAYRAM
YARGILAMA GİDERLERİ :
Başvurma Harcı : 59,30 TL
Karar Harcı : 59,30 TL
Vekalet Harcı : 8,50 TL
Posta Gideri : 221,00 TL
TOPLAM : 348,10 TL
Dava özetle; bir kamu çalışanının Elektronik Belge Yönetim Sistemi'ne görme engelliler için düzenleme yapılmaması sebebiyle erişemediğinden bahisle açılmıştır. Mahkeme davacı lehine karar vermiş olup dava kararı aşağıdadır.
T.C.
İSTANBUL
14. İDARE MAHKEMESİ
ESAS NO : 2021/1095
KARAR NO : 2022/1216
DAVACI : M. D.
VEKİLİ : AV. MEHMET SELÇUK BERK
DAVALI : MARMARA ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ
VEKİLİ : AV. RAMAZAN DEDE
Marmara Üniversitesi Hukuk Müşavirliği Kadıköy / İSTANBUL
DAVANIN ÖZETİ : Davacı tarafından, Marmara Üniversitesi xxx Daire Başkanlığı emrinde şef olarak görev yapmakta iken Elektronik Belge Yönetim Sistemine ilişkin yazılımın değiştirilmesi nedeniyle görme engelli olduğundan bahisle erişilebilirlik imkanının kalmaması dolayısıyla gerekli tedbirlerin alınması talebiyle 31.03.2021 tarih ve E.6262 sayılı dilekçe ile yapılan başvurunun cevap verilmeksizin zımnen reddine ilişkin işlemin; davalı idare nezdinde görev yaptığı süre içerisinde kullanılan yazılım sistemini etkin kullanmasına rağmen farklı bir firma tarafından yapılan yazılıma geçiş yapılması ve bu yazılımında erişilebilirlik imkanına sahip olmaması nedeniyle görevini etkin bir şekilde yerine getiremediği, haksız ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istenilmektedir.
SAVUNMANIN ÖZETİ : Davalı tarafından, söz konusu sisteme ilişkin yazılımın engelli personelin kullanımına uygulanmasının mümkün olmadığı ve yazılımın değiştirilmesi halinde kamunun ciddi bir maddi külfetle karşılacağı, bu durumun ise kamu yararına uygun düşmeyeceği, davacının görev yaptığı birimde uzun süredir izinli olması nedeniyle işlem yapmadığı, davacıya yönelik herhangi bir şekilde ayrımcılık yapılmadığı, daha öncesinde görev yapan diğer personele sağlanmayan imkanların davacıya sağlandığı, söz konusu sistemin birçok kamu kurumu tarafından kullanılmasına rağmen engelli personel tarafından şikayet edilmediği, tesis edilen dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu ileri sürülerek davanın reddinin gerektiği savunulmaktadır.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren İstanbul 14. İdare Mahkemesi'nce, duruşma için önceden belirlenen 19.07.2022 tarihinde açılan duruşmada davacı M. D. ve vekili Av.Mehmet Selçuk Berk ile davalı idare vekili Av.Yüksel Celep'in geldiği görülerek açılan duruşmada gelen taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek açıklamaları dinlendikten sonra açılan duruşmaya son verilerek dava dosyası incelenmek suretiyle davanın esası hakkındaişin gereği görüşüldü:
Dava; davacı tarafından, Marmara Üniversitesi xxx Daire Başkanlığı emrinde şef olarak görev yapmakta iken Elektronik Belge Yönetim Sistemine ilişkin yazılımın değiştirilmesi nedeniyle görme engelli olduğundan bahisle erişilebilirlik imkanının kalmaması dolayısıyla gerekli tedbirlerin alınması talebiyle 31.03.2021 tarih ve E.6262 sayılı dilekçe ile yapılan başvurunun cevap verilmeksizin zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın "Kanun Önünde Eşitlik" başlıklı 10.maddesinde; "Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar." hükmüne, "Çalışma Hakkı ve Ödevi" başlıklı 49.maddesinde; "Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır." hükmüne, "Çalışma Şartları ve Dinlenme Hakkı" başlıklı 50.maddesinde; "Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz. Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar. (...)" hükmüne yer verilmiştir.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından da onaylanan Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşmenin "Erişilebilirlik" başlıklı 9.maddesinde; "1. Taraf Devletler engellilerin bağımsız yaşayabilmelerini ve yaşamın tüm alanlarına etkin katılımını sağlamak ve engellilerin diğer bireylerle eşit koşullarda fiziki çevreye, ulaşıma, bilgi ve iletişim teknolojileri ve sistemleri dahil olacak şekilde bilgi ve iletişim olanaklarına, hem kırsal hem de kentsel alanlarda halka açık diğer tesislere ve hizmetlere erişimini sağlamak için uygun tedbirleri alacaklardır. (...) 2. Taraf Devletler aşağıdakileri gerçekleştirmek için de uygun tedbirleri alacaklardır: (a) Kamuya açık veya kamu hizmetine sunulan tesis ve hizmetlere erişime ilişkin asgari standart ve rehber ilkelerin geliştirilmesi, duyurulması ve bunlara ilişkin uygulamaların izlenmesi;(...) (f) Engellilerin bilgiye erişimini sağlamak için onlara uygun yollarla yardım ve destek sunulmasının teşvik edilmesi; (g) Engellilerin İnternet dahil yeni bilgi ve iletişim teknolojilerine ve sistemlerine erişiminin teşvik edilmesi; (h) Erişilebilir bilgi ve iletişim teknolojileri ve sistemlerinin tasarım, geliştirme ve dağıtım çalışmalarının ilk aşamadan başlayarak teşvik edilmesi ve böylece bu teknoloji ve sistemlere engelliler tarafından asgari maliyetle erişilebilmesinin sağlanması." hükmüne, "Çalışma ve İstihdam" başlıklı 27.maddesinde; "1. Taraf Devletler engellilerin diğer bireylerle eşit koşullar altında çalışma hakkına sahip olduğunu kabul eder. Bu hak, engellilerin, açık, bütünleştirici ve erişilebilir bir iş piyasası ve çalışma ortamında serbestçe seçtikleri bir işle hayatlarını kazanmaları fırsatını da içerir. Taraf Devletler çalışırken engelli olanlar dahil olmak üzere tüm engellilerin çalışma hakkının yaşama geçmesini yasama çalışmalarını da içeren uygun tüm tedbirleri alarak güvence altına alır. Taraf Devletler bunların yanısıra; (a) İşe alım ve istihdam edilme koşullarında, istihdamın sürekliliği, kariyer gelişimi ve sağlıklı ve güvenli çalışma koşulları dahil olmak üzere, istihdama ilişkin her hususta, engelliliğe dayalı ayrımcılığı yasaklar; (b) Fırsat eşitliği, eşit değerde işe eşit ücret ilkesi, tacizden korunma ve mağduriyetin giderilmesi, güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları dahil olmak üzere diğer bireylerle eşit koşullar altında adil ve uygun çalışma koşullarının sağlanmasına ilişkin olarak engellilerin haklarını korur; (c) Engellilerin iş ve sendikal haklarını diğer bireylerle eşit koşullar altında kullana bilmelerini sağlar; (d) Engellilerin genel teknik ve mesleki rehberlik programlarına, yerleştirme hizmetlerine, mesleki ve sürekli eğitime diğer bireylerle eşit koşullar altında etkin bir şekilde erişimini sağlar;(e) İş piyasasında engellilerin istihdam olanaklarının ve kariyer gelişiminin desteklenmesine ve engellilerin iş aramasına veya işe başlamasına, çalışmaya devam etmesine ve işe geri dönmelerine yardım eder; (f) Serbest çalışma, girişimcilik, kooperatif kurma ve kendi işini kurma konusundaki fırsatları geliştirir; (g) Engellileri kamu sektöründe istihdam eder; (h) Olumlu eylem programları, teşvikler ve diğer tedbirleri de içerebilecek uygun politika ve önlemlerle, engellilerin özel sektörde istihdam edilmelerini destekler; (i) Engellilerin çalıştığı işyerlerinde makul düzenlemelerin yapılmasını sağlar; (j) Engellilerin açık iş piyasasında iş deneyimi kazanmasını temin eder; (k) Engelliler için mesleki rehabilitasyon, işte kalma ve işe dönüş programları yürütür. 2. Taraf Devletler engellilerin kölelik altında tutulmalarını engeller ve engellileri zorla veya mecburi çalışmaya karşı diğer bireylerle eşit koşullar altında korur." hükmüne yer verilmiştir.
5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun'un "İstihdam" başlıklı 14.maddesinde; "Engellilerin iş gücü piyasası ve çalışma ortamında sürdürülebilir istihdamı için kendi işini kurmaya rehberlik ve mesleki danışmanlık hizmetlerinin geliştirilmesi de dâhil olmak üzere gerekli tedbirler alınır. İşe başvuru, alım, önerilen çalışma süreleri ve şartları ile istihdamın sürekliliği, kariyer gelişimi, sağlıklı ve güvenli çalışma koşulları dâhil olmak üzere istihdama ilişkin hiçbir hususta engelliliğe dayalı ayrımcı uygulamalarda bulunulamaz. Çalışan engellilerin aleyhinde sonuç doğuracak şekilde, engelinden dolayı diğer kişilerden farklı muamelede bulunulamaz. Çalışan veya iş başvurusunda bulunan engellilerin karşılaşabileceği engel ve güçlükleri ortadan kaldırmaya yönelik istihdam süreçlerindeki önlemlerin alınması ve engellilerin çalıştığı iş yerlerinde makul düzenlemelerin, bu konuda görev, yetki ve sorumluluğu bulunan kurum ve kuruluşlar ile işverenler tarafından yapılması zorunludur. Engellilik durumları sebebiyle iş gücü piyasasına kazandırılmaları güç olan engellilerin istihdam edildiği korumalı işyerlerinin statüsü ve bu işyerleriyle ilgili usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca müştereken çıkarılan yönetmelikle düzenlenir." hükmüne yer verilmiştir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "Engelli Personel Çalıştırma Yükümlülüğü" başlıklı 53.maddesinde; "(...) Engellilerin memurluğa alınma şartlarına, merkezi sınav ve yerleştirmenin yapılmasına, eğitim durumu ve engel grupları dikkate alınarak kura usulü ile yapılacak yerleştirmelere, engellilerin görevlerini yürütmelerinde hangi yardımcı araç ve gereçlerin kurumlarınca temin edileceğine, kamu kurum ve kuruluşlarınca engelli personel istihdamı ile ilgili istatistiksel verilerin bildirilmesine ilişkin usul ve esaslar ile diğer hususlar Özürlüler İdaresi Başkanlığının görüşü alınarak Devlet Personel Başkanlığınca hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir. (...)" hükmüne yer verilmiştir.
Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı ve Engellilerin Devlet Memurluğuna Alınmaları Hakkında Yönetmeliğin "İşyerlerinin Engellilerin Çalışma Şartlarına Göre Düzenlenmesi" başlıklı 16.maddesinde; "(1) Kamu kurum ve kuruluşları çalışma yerlerini ve eklentilerini, engellilerin erişebilirliğine uygun duruma getirmek, engellilerin çalışmalarını kolaylaştıracak gerekli tedbirleri almak ve engellilerin görev yaptıkları kadronun gereği olan işleri yapabilmeleri için engel durumlarına göre gerek duyulan yardımcı ve destekleyici araç ve gereçleri temin etmek zorundadır. (2) Engelliler, engelliliklerini artırıcı ve ek engel getirici işlerde çalıştırılamaz." hükmüne yer verilmiştir.
Dava dosyasının incelenmesinden; Marmara Üniversitesi xxx Daire Başkanlığı emrinde şef olarak görev yapmakta iken Marmara Üniversitesi nezdinde 22.03.2021 tarihinden itibaren kullanılmaya başlanan Elektronik Belge Yönetim Sistemine ilişkin yazılımın görme engelli olduğundan bahisle görme engellilerin kullanımına uygun olmaması nedeniyle erişilebilirlik imkanının kalmaması dolayısıyla gerekli tedbirlerin alınması talebiyle 31.03.2021 tarih ve E.6262 sayılı dilekçe ile yapılan başvurunun cevap verilmeksizin zımnen reddedilmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Bakılan uyuşmazlıkta, Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen Sözleşme sonrasında ülkemizde bulunan ve engeli sebebiyle dezavantajlı grupta bulunan engelli bireylerin çalışma hayatına katılabilmesi ve engelinden dolayı çalışma hayatında sorun yaşamaması amacıyla tüm kamu kurum ve kuruluşları nezdinde gerekli tedbirlerin alınmasına yönelik kanuni düzenlemelerin yapıldığı, tüm bu çalışmalar neticesinde engelli bireylerin kamu kurumlarındaki görevlere katılabilmeleri ve bu görevlerini ifa ederken ilave bir çaba sarf etmemelerinin amaçlandığı, bu haliyle görme engelli olan davacının bir kamu kurumu olan davalı idare nezdinde kamu görevlisi olarak çalışma hayatına katıldığı, davacının kamu görevini ifa ederken ihtiyacı olacak tüm araç, gereç, materyal ve bilişim sistemlerinin engeline uygun olarak düzenlenmesi ve engelinden dolayı çalışma hakkının engellenmemesinin gerektiği, dava dosyasında bulunan bilgi ve belgeler ile tarafların beyanları dikkate alındığında görme engelli olan davacının engelinden dolayı davalı idare tarafından kullanılmaya başlanan Elektronik Belge Yönetim Sistemini kullanamadığı ve bu sistemin kullanımını gerektirmeyen farklı bir birimde görevlendirildiğinin anlaşıldığı, bu haliyle Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile düzenleme altına alınan eşitlik ilkesi ile çalışma hakkının davalı idare tarafından ihlal edildiği anlaşıldığından davalı idare nezdinde kullanılan Elektronik Belge Yönetim Sistemi'nin engellilerin kullanımına uygun hale getirilmesi talebiyle yapılan başvurunun cevap verilmeksizin zımnen reddedilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemin iptaline, aşağıda dökümü yapılan 348,10TL yargılama gideri ile kararın verildiği tarihte yürürlükte olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca duruşmalı davalar için belirlenen 3.890,00 TL avukatlık ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, artan posta ücretinin talep edilmemesi halinde hükmün kesinleşmesinden sonra re'sen davacıya iadesine, kararın tebliğini izleyen günden itibaren 30 gün içerisinde İstanbul Bölge İdare Mahkemesi'ne istinaf yolu açık olmak üzere 19.07.2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
Başkan ÇETİN ÖZHAN
Üye FATMA GÜNAY
Üye OĞUZHAN BAYRAM
YARGILAMA GİDERLERİ :
Başvurma Harcı : 59,30 TL
Karar Harcı : 59,30 TL
Vekalet Harcı : 8,50 TL
Posta Gideri : 221,00 TL
TOPLAM : 348,10 TL
